prof. dr hab. Ewa Kołodziejek

Kilka słów o sobie

Witam Państwa na swojej stronie.

Jestem profesorką nauk humanistycznych, pracuję w Instytucie Językoznawstwa Uniwersytetu Szczecińskiego.

Prowadzę wykłady i konwersatoria z lingwistyki kulturowej, z kultury języka polskiego, z ortografii i interpunkcji, z poprawnej polszczyzny w praktyce.

Jestem autorką trzech monografii naukowych:

Gwara środowiskowa marynarzy na tle subkultury marynarskiej (Szczecin 1994)
Człowiek i świat w języku subkultur (Szczecin 2005, wyd. II zmienione 2015)
Nowe, nowsze, najnowsze. O zmianach we współczesnej polszczyźnie (Szczecin 2019)

Jestem też wiceprzewodniczącą Rady Języka Polskiego, przewodniczącą Zespołu Retoryki i Komunikacji Publicznej RJP, członkinią Polskiego Towarzystwa Językoznawczego, Komisji Socjolingwistyki przy Międzynarodowym Komitecie Slawistów, przewodniczącą szczecińskiego oddziału Towarzystwa Miłośników Języka Polskiego.

Istotnym obszarem mojej aktywności zawodowej jest popularyzacja wiedzy i edukacja językowa Polaków. Prowadzę szkolenia i warsztaty z poprawnej polszczyzny dla różnych grup zawodowych. Jestem też autorką felietonów prasowych z cyklu Językowa corrida zamieszczanych od 1991 r. w magazynie "Kuriera Szczecińskiego". Za działalność edukacyjną zostałam wyróżniona tytułem Szczecinianka Roku 2015.

Wymiernym efektem działalności popularyzatorskiej są zbiory felietonów poświęconych poprawnej polszczyźnie:

Językowa corrida. Jak mówić i pisać poprawnie. Poradnik dla całej rodziny (Szczecin 1995)
Językowa corrida 2, czyli walki z bykami ciąg dalszy (Szczecin 1999)
Licz się ze słowami... Językowa corrida 3 (Szczecin 2003)
Walczymy z bykami. Poradnik językowy PWN (Warszawa 2010, wydanie II zmienione 2023)
Potyczki z polszczyzną. Poradnik językowy PWN (Warszawa 2019)

W Instytucie Językoznawstwa Uniwersytetu Szczecińskiego prowadzę internetową poradnię językową - poradnia.jezykowa@usz.edu.pl. Świadectwem wieloletniej działalności poradni jest współautorska publikacja (z Marią Kabatą i Rafałem Sidorowiczem):

E-porady językowe (Szczecin 2009)

Od ponad 30 lat opiekuję się naukowym Kołem Młodych Językoznawców, w którym studenci rejestrują przeobrażenia współczesnej polszczyzny, zbierają nowe słownictwo, piszą referaty wygłaszane na ogólnopolskich konferencjach studenckich, uczestniczą w obozach naukowych w różnych regionach Polski. Pod moją redakcją ukazało się pięć Zeszytów Studenckich Prac Naukowych Koła Młodych Językoznawców. Osiągnięciem Koła jest wydawanie pierwszego na szczecińskiej polonistyce językoznawczego czasopisma studenckiego "Wyjątek".

Z myślą o swoich studentach napisałam podręcznik:

Poprawna polszczyzna w praktyce. Poradnik dla tych, którzy chcą dobrze mówić i pisać po polsku (Szczecin 1998, wyd. II poprawione 2002).

Doświadczenie zdobyte w wieloletniej działalności edukacyjnej, poradniczej i dydaktycznej wykorzystuję w praktyce, sporządzając różnego typu opinie i ekspertyzy językowe.

Ostatnie publikacje

Monografia

Praca czworga autorów jest próbą analizy ogromnej bazy danych zgromadzonej w latach 2016–2022 (zestawianie danych i analizy statystyczne wykonała Katarzyna Janus-Kwiatkowska), z myślą o wnioskach natury ogólnej. Książka bynajmniej nie pretenduje do całościowego opisu języka i kultury współczesnej młodzieży.

zobacz więcej

Poradnik językowy

W poradniku tym chcieliśmy uzmysłowić naszym odbiorcom, że język, którego używamy, tworzy świat, w jakim żyjemy, że patrzymy na rzeczywistość przez pryzmat słów, że wszystko, co wokół nas, jest opisane, nazwane.

zobacz więcej

Językowa corrida

Jak mówić i pisać poprawnie. Poradnik dla całej rodziny

Jedenaście

Jeśli coś mnie ostatnio w zwyczaju językowym młodych ludzi zaskoczyło, to była to forma tytułowego liczebnika. Ale nie ta, która widnieje powyżej, tylko ta, której na egzaminie użyło ponad dwadzieścia osób: „jedynaście”. Właśnie tak: „jedynaście”.

Osoby zdające wypełniały formularz egzaminacyjny ręcznie, więc nie chodzi o literówkę, która mogłaby się zdarzyć, gdyby pisano na klawiaturze. Choć wtedy zapewne by tej literówki nie było, bo żaden wordowski edytor tekstu nie przepuści formy jedynaście, tylko ją automatycznie poprawi na jedenaście. Zatem nie ma mowy o pomyłce, młodzi po prostu napisali jedynaście.

Skąd ta nietypowa forma w tylu pracach egzaminacyjnych? – zastanawiałam się. Może młodzież czyta teksty historyczne? Miałoby to jakieś uzasadnienie, bo w języku prasłowiańskim dzisiejszy liczebnik jeden miał postać *edin . Choć dość szybko przekształcił się w formę jeden, to jedyn gdzieś w języku pokutowało. Dowodzi tego zawartość „Słownika języka polskiego” tzw. warszawskiego z 1902 roku, który notuje hasła jedyn, jedynasty, jedynaście, ale ich nie objaśnia, tylko odsyła do haseł jeden, jedenasty, jedenaście. Więc może były to formy zwyczajowe, ale nieuzasadnione i nieaprobowane przez normę językową? Hasła jedyn nie ma we wcześniejszym „Słowniku języka polskiego” Bogumiła Samuela Lindego z 1808 roku, który podaje tylko formę jeden.