prof. dr hab. Ewa Kołodziejek

Kilka słów o sobie

Witam Państwa na swojej stronie.

Jestem profesorką nauk humanistycznych, pracuję w Instytucie Językoznawstwa Uniwersytetu Szczecińskiego.

Prowadzę wykłady i konwersatoria z lingwistyki kulturowej, kultury języka polskiego, ortografii i interpunkcji, poprawnej polszczyzny w praktyce.

Jestem autorką trzech monografii naukowych:

Gwara środowiskowa marynarzy na tle subkultury marynarskiej (Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin 1994)
Człowiek i świat w języku subkultur (Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin 2005, wyd. II zmienione 2015)
Nowe, nowsze, najnowsze. O zmianach we współczesnej polszczyźnie (Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin 2019)

i współautorką monografii:

Młode słowa (obraz świata, kreacje, konteksty), (współaut: Bartek Chaciński, Marek Łaziński, Anna Wileczek), Wydawnictwo Naukowe PWN SA, Warszawa 2023

Jestem wiceprzewodniczącą Rady Języka Polskiego, przewodniczącą Zespołu Retoryki i Komunikacji Publicznej RJP, członkinią Polskiego Towarzystwa Językoznawczego, Komisji Socjolingwistyki przy Międzynarodowym Komitecie Slawistów, przewodniczącą szczecińskiego oddziału Towarzystwa Miłośników Języka Polskiego.

Istotnym obszarem mojej aktywności zawodowej jest popularyzacja wiedzy i edukacja językowa Polaków. Jako pełnomocniczka Rektora Uniwersytetu Szczecińskiego ds. prostego języka i współautorka standardu prostego języka https://usz.edu.pl/prosty-jezyk-na-us/ prowadzę szkolenia z upraszczania tekstów specjalistycznych i urzędowych.

Prowadzę też warsztaty z poprawnej polszczyzny dla różnych grup zawodowych.

Jestem autorką felietonów prasowych z cyklu Językowa corrida zamieszczanych od 1991 r. w magazynie "Kuriera Szczecińskiego". Za działalność edukacyjną zostałam wyróżniona tytułem Szczecinianka Roku 2015.

Wymiernym efektem działalności popularyzatorskiej są zbiory felietonów poświęconych poprawnej polszczyźnie:

Językowa corrida. Jak mówić i pisać poprawnie. Poradnik dla całej rodziny (Szczecin 1995)
Językowa corrida 2, czyli walki z bykami ciąg dalszy (Szczecin 1999)
Licz się ze słowami... Językowa corrida 3 (Szczecin 2003)
Walczymy z bykami. Poradnik językowy PWN (Warszawa 2010, wydanie II zmienione 2023)
Potyczki z polszczyzną. Poradnik językowy PWN (Warszawa 2019)

W Instytucie Językoznawstwa Uniwersytetu Szczecińskiego prowadzę internetową poradnię językową - poradnia.jezykowa@usz.edu.pl. Świadectwem wieloletniej działalności poradni jest współautorska publikacja (z Marią Kabatą i Rafałem Sidorowiczem):

E-porady językowe (Wydawnictwo Naukowe US, Szczecin 2009)

1 stycznia 2025 r. objęłam kierownictwo poradni językowej PWN, którą prowadzę wraz z Rafałem Sidorowiczem https://sjp.pwn.pl/poradnia.

Od ponad 30 lat opiekuję się studenckim naukowym Kołem Młodych Językoznawców. Jego członkinie i członkowie rejestrują przeobrażenia współczesnej polszczyzny, zbierają nowe słownictwo, piszą referaty wygłaszane na ogólnopolskich konferencjach studenckich, uczestniczą w obozach naukowych w różnych regionach Polski.
Pod moją redakcją ukazało się sześć Zeszytów Studenckich Prac Naukowych Koła Młodych Językoznawców.
Osiągnięciem Koła jest pierwsze na szczecińskiej polonistyce językoznawcze czasopismo studenckie "Wyjątek".

Z myślą o swoich studentach napisałam podręcznik:

Poprawna polszczyzna w praktyce. Poradnik dla tych, którzy chcą dobrze mówić i pisać po polsku (Szczecin 1998, wyd. II poprawione 2002).

Doświadczenie zdobyte w wieloletniej działalności edukacyjnej, poradniczej i dydaktycznej wykorzystuję w praktyce, sporządzając różnego typu opinie i ekspertyzy językowe.

Ostatnie publikacje

Monografia

Praca czworga autorów jest próbą analizy ogromnej bazy danych zgromadzonej w latach 2016–2022 (zestawianie danych i analizy statystyczne wykonała Katarzyna Janus-Kwiatkowska), z myślą o wnioskach natury ogólnej. Książka bynajmniej nie pretenduje do całościowego opisu języka i kultury współczesnej młodzieży.

zobacz więcej

Poradnik językowy

W poradniku tym chcieliśmy uzmysłowić naszym odbiorcom, że język, którego używamy, tworzy świat, w jakim żyjemy, że patrzymy na rzeczywistość przez pryzmat słów, że wszystko, co wokół nas, jest opisane, nazwane.

zobacz więcej

Językowa corrida

Jak mówić i pisać poprawnie. Poradnik dla całej rodziny

Tato czy tata?

Rozmowy z młodymi ludźmi na temat języka pokazują, jak bardzo zmieniają się nasze zwyczaje i jak różnie pokoleniowo oceniamy te same fakty językowe. Do takich przemyśleń zainspirowało mnie pytanie studentki, skąd się wzięła taka „dziwna” według niej forma tato i czy to jest wołacz słowa tata.

Zaskoczyło mnie to pytanie, bo w języku familijnym mojej rodziny był tylko tato. Chyba nawet nie znaliśmy formy tata, a na pewno jej nie używaliśmy. Ale odmieniając słowo tato przez przypadki, używaliśmy takich form gramatycznych: tato, taty, tacie, tatę, z tatą, o tacie, tato!. Wszystkie oprócz mianownika i są tożsame z formami wyrazu tata. Gdybyśmy chcieli zachować właściwy wzorzec odmiany słowa tato, musielibyśmy użyć innych form: M. tato, D. tata, C. tatowi, B. tata, N. tatem, Msc. o tacie, W. tato. A w liczbie mnogiej: tatowie, tatów, tatom, tatów, tatami, o tatach, tatowie. Dziś form liczby mnogiej już się prawie nie używa, a formy celownika i narzędnika liczby pojedynczej: tatowi i tatem uznaje się za regionalne. Forma tatowie budzi wątpliwości nawet mistrzów pióra, co potwierdza znak zapytania w cytacie z książki Kingi Dunin „Tabu”: „Kiedy byłam mała, mówiłam do wszystkich dorosłych po imieniu i rodzice nigdy nie zwracali na to uwagi. Dopiero potem odkryłam, że istnieją panie, panowie, mamy, tatowie (?), no i ciocie i wujkowie”. Tatowie zostali wyparci przez nie budzącą językowych wątpliwości formę ojcowie.